Prve zapanjujuće slike sa 3,2-milijardne pikselne kamere Vera C. Rubin opservatorije

Nakon decenija planiranja i izgradnje, Vera C. Rubin opservatorija u Čileu – jedna od najambicioznijih astronomskih infrastruktura današnjice – nedavno je objavila svoje prve snimke neba koristeći svoju ogromnu 3,2-milijardnu pikselnu kameru, najveću astronomsku digitalnu kameru ikada izgrađenu.  

Ovaj ključni trenutak označava početak nove ere u posmatranju svemira, obećavajući detaljnije i brže mapiranje noćnog neba od svih dosadašnjih teleskopa.  

Kamere ogromne moći – šta je LSST kamera?

U srcu Rubin opservatorije nalazi se LSST kamera (Legacy Survey of Space and Time), koja:

• snima slike u rezoluciji od 3 200 megapiksela (3,2 gigapiksela) – više nego bilo koja druga CCD kamera za astronomiju ikada napravljena;  
• je tehnički ogromna – veličine male automobilske karoserije i sposobna da zabeleži ogroman segment neba u jednom kadru;  
• koristi široko polje posmatranja od oko 3,5 stepena širine, što omogućava istovremeno snimanje ogromnih nebeskih područja.  

Ova kamera je montirana na Simonyi Survey Telescope sa prečnikom glavnog ogledala od 8,4 m, postavljenom na planini Cerro Pachón u pustinji Atakama – jednom od najpogodnijih mesta za optičku astronomiju na planeti.  

Prve slike – pogled na univerzum kao nikada pre

Prve slike, objavljene 23. juna 2025. godine, nastale su tokom testnih opažanja koja su trajala oko deset sati. One pokazuju:

• milione galaksija u jednom kadru;  
• bogate detalje o Mliječnom putu i drugim galaktičkim strukturama;  
• stotine migoćućih objekata, uključujući asteroide unutar našeg Sunčevog sistema;  

Među najpoznatijim snimcima su vizualizacije Trifidne i Lagunaste magline, koje su stvorene kombinovanjem stotina pojedinačnih ekspozicija u jedinstvene, izuzetno detaljne prikaze svemirskih nebula.  

Jedna od najimpresivnijih kompozicija – nazivana “The Cosmic Treasure Chest” – obuhvata oko 10 miliona galaksija, prikazanim kroz više od hiljadu snimaka, i predstavlja tek mali deo onoga što će Rubin opservatorija moći da snimi tokom narednih godina.  

Šta ovo znači za astronomiju?

Objavljene slike su više od puko vizualnog spektakla. One su demonstracija neviđene snage instrumenta koji će:

• mapirati nebo svakih nekoliko noći tokom narednih 10 godina;  
• otkriti milijarde galaksija, milijarde zvezda, kometa i asteroida;  
• omogućiti proučavanje tamne materije, tamne energije, promenljivih objekata, supernova, pa čak i potencijalne “Planete 9” u spoljnim delovima Sunčevog sistema.  

Ove slike i nadolazeći podaci prevazilaze dosadašnju astronomsku arhivu i otvaraju novo poglavlje u razumevanju univerzuma.